BEOGRAĐANIN KAO TURISTA U BEOGRADU Da li biste posetili GROBLJE kao atrakciju – evo zašto bi TREBALO

Volimo da se hvalimo kako smo ROĐENI BEOGRAĐANI ali…

Ko bi od nas smeo da učestvuje u kvizu tipa “KOLIKO POZNAJEM BEOGRAD”?

Sigurno vam se desilo da vam pristignu gosti iz belog sveta kojima treba pokazati naš divni glavni grad.

Pa vi onda krenete od Kalemegdana preko Skadarlije, Knez Mihailove, Terazija ka Slaviji. Sutradan eventualno do Zemuna i Gardoša, možda do Ade i Košutnjaka i… I onda nemate pojma kuda dalje. A i ovi vaši gost, ljubopitljivi neki ljudi, sve ih interesuje. Te od kada datira ime Beograda, te zašto se Sahat-kula zove Sahat-kula, zna li se arhitekta one zgrade, čija je ideja bila Pionirski park… E, tu vi (i ja) shvatimo da nemamo pojma u kako divnom i istorijski bogatom gradu živimo. Pa pokušajmo onda zajedno da naučimo, da opravdamo našu pripadnost ovom čarobnom gradu.

Ako ćemo malo o istoriji, kažu da se grad “rodio” oko 7000 godina p.n.e. I da su njime šetali razni likovi. Od Vinčanaca (Vinčanska Dama), Kelta (Singidunum), Rimljana i Varvara (prvobitne građevine Kalemegdanske tvrđave), Slovena (Beli grad-Beograd), Vizantijaca, Osmanlija, Habzburgovaca do Srba. Znači, svi su po malo zidali Kalemegdan, a samim tim i Beograd.

Kad šetate gradom, podignite malo pogled. Iznenadićete se prelepim fasadama ukrašenim skulpturama ili starinskim balkonima. Mnoge od njih su prava umetnička dela domaćih ali i ruskih arhitekata izbeglih tokom Oktobarske revolucije. Hajde da skoknemo do nekih starih kuća i saznamo šta kriju.

Kuća Đure Jakšića  bila je bez patosa, vlažnih zidova, skromno nameštena stolom, stolicama, čivilukom i dveju posteljama, u susednoj sobi koja je ujedno bila i kuhinja nalazila su se još dva ležaja. Ovaj skromni dom delio je sa ženom i dve ćerke. U toj kući je i umro.  Danas je Kuća Đure Jakšića dom mnogih književnika, slikara, likovnih umetnika, dramaturga i muzičara. Uređena i spremna da primi i proslavi naše najtalentovanije sugrađane, mesto je velikih broja koncerata, izložbi i čitanja.

Manakova kuća se nalazi u predgrađu nekadašnje Savamale, na uglu ulica Kraljevića Marka i Gavrila Principa. U njoj se nalaze bogate zbirke narodnih nošnji, sa Kosmeta i iz južne Srbije, zatim običaja i slično, sve ukupno oko 2.600 predmeta. Kuća je proglašena za spomenik kulture Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda od 9. maja 1963. godine.

• 

• 

Ičkova kuća dobila je naziv po istoimenom ustaničkom diplomati i trgovcu Petru Ičku koji je nakon uvođenja dahijske uprave morao da pređe u Zemun iz Beograda. Uloga Petra Ička za pripremu Prvog srpskog ustanka 1804. godine bila je važna. Bio je trgovački konzul i posrednik za zemunske, solunske i druge trgovce. Ičkova kuća podignuta je 1793. godine, a sastoji se od podruma, prizemlja i sprata napravljenog od mansardnog visokog krova. Prizemlje bilo je dom kafane “Kraljević Marko”, a sprat je bio rezidencijalne namene. Kuća je jedna od najstarijih očuvanih zgrada ujedno i svedočanstvo urbanog razvoja starog jezgra Zemuna. Danas kuća ima apsolutno sve odlike reprezentativne gradske kuće sa kraja osamnaestog veka, još je u funkciji i dom je robne kuće.

• 

• 

Evo još nekih zanimljivosti za koje sigurno niste znali

Mitropolitski dvor ostaci mitropolitskog dvora na Kalemegdanu su otkriveni pri iskopavanja na Donjem gradu 1977. godine prilikom potrage za najvažnijim pravoslavnim hramom srednjovekovnog Beograda koji je bio posvećen Uspeniju Presvete Bogorodice i nalazio se na sadašnjem uzvišenju iznad donjeg kalemegdanskog grada. Arheološkim istraživanjima otkriven je deo mermernog nadvratnika mitropolitske crkve Uspenja Bogorodice sa ktitorskim natpisom despota Stefana Lazarevića. Sem natpisa nije pronađen nikakav drugi ostatak crkve koja uništena početkom treće decenije 18. veka.

Bajrakli džamija nalazi se u Gospodar Jevremovoj ulici u starom delu Beograda na Dorćolu. Izgrađena je tokom 1575. godine i jedina je džamija u Beogradu od nekada 273, koliko ih je bilo tokom vladavine Osmanskog carstva. Između 1717. i 1739. godine, tokom austrijske okupacije Srbije služila je kao katolička crkva, međutim nakon što su Osmani ponovo osvojili Beograd vraćena joj je prvobitna funkcija.

Konak Knjeginje Ljubice nalazi se u ulici kneza Sime Markovića, nadomak samog centra grada. Gradnja Konaka knjeginje Ljubice započeta je 1829. godine, a završena 1830. godine i danas je jedan od retkih primera građanske arhitekture tog perioda.

Postoje razne priče o knjeginji Ljubici i o njenom vremenu u konaku, ali je najlepša i najtužnija ona o njenoj hrabrosti i ljubavnoj boli. Po priči, knez Miloš imao je ljubavi i van braka, a jedna od njih bila je Petrija. Obukavši je u muško ruho, Miloš je Petriju spasao od Turaka tokom Hadži-Prodanove bune. Doveo ju je da služi na dvoru, a ona je ubrzo osetila moć zaštite i njime počela da gospodari. Miloš je sa Petrijom dobio ćerku, a njena moć bila bi trostruko veća da mu je rodila sina. Kneginja nije mogla da iskontroliše svoju bol i ljubomoru i ubila je Petriju. Knez Miloš poštedeo je život kneginje Ljubice samo zato što je nosila njegovo dete, i umesto smrću, kako je planirao, kaznio ju je isključenjem iz bračnog života. Knez je kneginju viđao samo za crkvene i porodične praznike, i zbog te boli koju joj je ta izolacija nanela jednog dana, tokom sabora kod manastira Kalenić, presrela ga je sa dve pune puške i zatražila oproštaj ili smrt.

Tokom vladavine kneza Miloša, Konak knjeginje Ljubice bio je dom glavne blagajne i knjaževskog namesništva. Knez Mihailo, njihov sin u Konaku je živeo do 1842. godine, da bi potom Konak kneginje Ljubice bio dom Liceja, Prve beogradske gimnazije i potom Apelacionig suda.

Beogradska Sinagoga “Sukat Šalom” je, trenutno, jedina aktiva jevrejska bogomolja u Srbiji. Nalazi se u centru Beograda, u Ulici maršala Birjuzova. Godine 2013. je proglašena za spomenik kulture. Tokom 1924 – 1926. godine završena je zgrada sinagoge po projektu aritekte Franje Urbana, uz učešće Milana Šlanga. Objekat je do 1941. godine služio kao zgrada Srpsko – Jevrejske crkevene opštine Aškenaskog obreda. Tokom nacističke okupacije Beograda 1941 – 1944. godine njena autentična funkcija je degradirana pretvaranjem u javnu kuću, da bi nakon rata vraćen u funkciju sinagoge namenjene obema verskim kongregacijama beogradskih Jevreja.

Planetarijum na Kalemegdanu

Beogradski planetarijum od 1970. godine smešten je na ušću Save u Dunav, u bivšem amamu, u donjem gradu Kalemegdanske tvrđave (ispod Crkve Ružice i Kapele Svete Petke). Astronomsko društvo “Ruđer Bošković” od 1953. godine izdaje naučno popularni časopis “Vasiona”. Svakog petka i subote, kada je vedra noć, teleskopi planetarijuma su dostupni posetiocima radi demonstracionih posmatranja nebeskih tela.

• 

• 

Novo groblje je groblje u Beogradu. Nalazi se u Ruzveltovoj ulici, a nastalo je 1886. godine, kao treće groblje u Beogradu za sahrane po hrišćanskim običajima. Prvi memorijalni spomenik na Novom groblju je Srpska kosturnica, izgrađena 1907. godine, u kojoj su sa Starog tašmajdanskog groblja, kod crkve Svetog Marka, preneti posmrtni ostaci ratnika iz srpsko-turskih ratova 1876-1878 i srpsko-bugarskog rata 1885. godine. Posebnu znamenitost Novog groblja čine vojnička groblja gde su sahranjeni poginuli u balkanskim ratovima i Prvom i Drugom svetskom ratu. Ovde počivaju pripadnici srpske i savezničkih armija, ali i ratnih protivnika Srbije, pa se kao posebne celine izdvajaju francusko, rusko, italijansko, austro-ugarsko, bugarsko, nemačko i englesko vojno groblje. Takođe, ovde su sahranjeni Beograđani poginuli u bombardovanjima Beograda aprila 1941. i aprila 1944. godine.

• 

• 

• 

Ono što memorijalno-prostornu i spomeničku celinu Novog groblja izdvaja kao značajnu kulturno-istorijsku pojavu, jeste izuzetno bogatstvo skulpturnih spomenika, dela srpskih i jugoslovenskih vajara, od najstarijih do savremenih. Ovde se nalazi 900 skulpturalnih spomenika čiji su autori oko 80 istaknutih umetnika. Radi se uglavnom o bistama i plaketama, u bronzi ili kamenu, pored određenog broja reljefa simbolične sadržine.